Hindia Blanda

Peuta wilayah Keurajeuën Kolonial Beulanda ngon nanggroë nyang dijajah lé jih di dônya
Peuta wilayah Keurajeuën Kolonial Hindia Beulanda ngon garéh watèe pajan jimat kuwasa lé Bulanda

'Hindia Beulanda (bahsa Beulanda: Nederlands(ch)-Indië) nakeuh saboh wilayah koloni Beulanda nyang geuakô bak hukôm de jure ngon de fakto. Ulèe Neugara Hindia Beulanda nekeuh Ratu/Raja Beulanda nyang geupeuwaki bak sidroe Gubernur Jeundran nyang jiduëk di Batavia. Wilayah Hindia Beulanda lam teunuléh sarakata Undang-undang Keurajeuën Beulanda thôn 1814 seubagoe saboh wilayah nyang jimat dèelat lé Keurajeuën Beulanda.

Bak masa lheuëh nibak Prang Dônya II Hindia Beulanda ka jeuët keu saboh neugara meudèelat nyang geupeunan Indônèsia. Dilèe phôn-phôn that na wilayah Hindia Beulanda nyan nakeuh nibak da'irah nyang ji jajah le maseukapè niaga Hindia Timu nyang maseukapè nyan na dimeuyub peumeurèntah Keurajeuën Beulanda.

Nibak abad keu-19, wilayah nyang ka rhet lam jaroë beulanda nyan ka jipeuluwah lom, sampoe jeuët keu wilayah jajahan atra Beulanda nyang paléng rayeuëk di muka bumoë. Wilayah jajahan Hindia Beulanda nakeuh saboh wilayah nyang paléng meuyum nyang ék jikuwasa lé bansa Eropa nyang na di meuyub kuwasa Keurajeuën Beulanda[1], dari Hindia Beulanda teuka dum wasé alam u Eropa deungon yum nyang hana meuhai di banuwa nyan, dari wasé alam nyan Beulanda sampoë 'an uroë nyoe kajeuët keu saboh neugara bansa nyang ubeut nyang nacit jibôh yum lam kawan neugara-neugara ma'mu di dônya[2]. Meunan pih rayeuek jasa bansa-bansa Hindia Beulanda keu Beulanda, lé awak Beulanda nyan hana meu jipeugot keunira sapeuë pih keu bansa jajahan jih. Hukôm nyang jipeulaku lé Beulanda lam wilayah jajahan jih nakeuh saboh hukôm rasial nyang ceukang[3]. Hukôm rasial nyang jipeujak lé Beulanda nakeuh lagèe jipeugah keu ureuëng Beulanda ngon bansa Eropa la'én nyang na di Hindia Beulanda nakeuh ra'yat manusia numbôi 1 lam wilayah nyan, salang ureuëng China, Arab, Jeupang seureuta bansa-bansa la'én nakeuh manusia numbôi 2, teuma keu bansa-bansa aseuli nyang ka ta'lôk dimeuyub jajahan jih nakeuh bansa paléng hana hareuga nibak ureuëng-ureuëng kolonial jikheun manusia numbôi 3. Ngon hukôm kolonial banmandum peukara pidana, meuniaga ngon hukom-hukom la'én tundôk ban nyang jikheun lé peumeurèntah Hindia Beulanda.

  1. ^ Jonathan Hart, Empires and Colonies, page 200
  2. ^ Anne Booth, et al., Indonesian Economic History in the Dutch Colonial Era (1990) ch 8
  3. ^ R.B. Cribb and A. Kahin, Historical dictionary of Indonesia (Scarecrow Press, 2004) p 118

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search